Wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt

Andrzej Kinteh - Kłosiński Wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt

Przez stulecia człowiek próbował udoskonalać zdolności i możliwości psa, tak by jak najlepiej przystosować jego zachowanie do swoich potrzeb i zmieniających się warunków życia.
Podstawowym sposobem udoskonalania wyglądu, charakteru i zachowania psów był oczywiście selekcja - dopuszczanie do rozrodu tylko takich osobników, które wykazywały szczególne cechy lub zdolności w jakiejś dziedzinie. W ten sposób powstało do dziś ponad 400 ras psów, różniących się niekiedy skrajnie zarówno wyglądem jak i charakterem.
Aby jednak dziedziczne zdolności zostały ujawnione, potrzebne jest takie oddziaływanie środowiska, które stymuluje i pozwala ujawnić się związanym z nimi zachowaniami. Innymi słowy środowisko musi dostarczyć wystarczającą ilość i jakość bodźców rozwojowych.
Od stosunkowo niedawna systematyczne badania na temat wpływu czynników środowiskowych na ujawnianie się dziedziczonych zdolności zwierząt pokazały dużą rolę okresu wczesnego rozwoju - w wypadku psów kilku pierwszych tygodni ich życia.
Dzięki tym badaniom wiemy, że w pierwszych dniach i tygodniach życia niedojrzały organizm psa jest szczególnie podatny i wrażliwy na pewną ograniczoną klasę bodźców.
Psie noworodki pod kilkoma względami różnią się od dorosłych psów. Po urodzeniu są ślepe, a ich przewód pokarmowy wymaga regularnej stymulacji przez sukę, która wylizując brzuszki malców pobudza trawienie i wypróżnianie. W ciągu pierwszych dwóch tygodni życia psi noworodek ma zdolność odbierania wrażeń węchowych, potrafi ssać i pełzać. Przed kilka pierwszych dni temperatura jego ciała jest podtrzymywana przez bliskość matki i rodzeństwa. Jak wykazały badania, mimo takiej niedojrzałości i związanych z nią ograniczeń, szczenięta w tym wieku są szczególnie wrażliwe na bodźce dotykowe, termiczne i ruchowe.

Eksperymenty przeprowadzone na myszach i szczurach, które podobnie jak psy przechodzą najwcześniejszy etap życia z zamkniętymi oczami, wykazały podobną wrażliwość na efekty wczesnej stymulacji. Codzienne wyciąganie noworodków między 5 a 10 dniem życia z ich gniazda na czas około 3 minut sprawia, że ich organizmy doznają niewielkiego szoku, polegającego na czasowym obniżeniu temperatury ciała. Ten łagodny stres wystarcza do pobudzenia układu krwionośnego i hormonalnego. Te same zwierzęta poddawane jako dorosłe osobniki, innym próbom, zdecydowanie lepiej wytrzymywały stres niż rodzeństwo z tego samego miotu nie poddane wczesnej stymulacji. Stymulowane dorosłe osobniki potrafiły reagować na stres w sposób zróżnicowany, podczas gdy nie stymulowane wykazywały model reakcji "wszystko albo nic".
Te same badania wykazały, że nie poddane wczesnej stymulacji myszy i szczury stawały się w warunkach przedłużającego się stresu wyczerpane, a czasem bliskie śmierci oraz cierpiały na wrzody żołądka, podczas gdy ich stymulowani współbracia z tego samego miotu zachowywali się spokojnie i nie wykazywały objawów choroby wrzodowej.
Pozytywne efekty wczesnej stymulacji zaobserwowano także w innych obszarach funkcjonowania zwierząt. Stymulowane zwierzęta wcześniej osiągały dojrzałość płciową, były znacznie mniej podatne na niektóre infekcje, rzadziej zapadały na niektóre z nowotworów, lepiej znosili długotrwały głód i zimno.
Eksperymenty na małych psach i kotach z użyciem elektroencefalografu (EEG) mierzącego aktywność elektryczną mózgu w różnych sytuacjach, jak przeżywanie emocji, napięcie mięśni czy oddech, wykazały, że zwierzęta poddane we pierwszych fazach życia ćwiczeniom stymulacyjnym szybciej się rozwijają oraz osiągają lepsze wyniki w rozmaitych próbach zachowania.
Z kolei badania i eksperymenty przeprowadzone na małpach przez Harlowa, a następnie przez Kellogów wykazały znacznie pozbawienia wczesnorozwojowej stymulacji dla funkcjonowania dorosłych osobników. Pozbawione we wczesnym dzieciństwie możliwości komunikacji z matką i dorosłymi przedstawicielami swojego gatunku małpy, jako dorosłe stawały się nieprzystosowane do właściwego funkcjonowania i radzenia sobie w życiu.
Jakkolwiek badania naukowe nie wykazały jakie są optymalne formy i wielkość stresu, który ma pozytywne, stymulujące rozwój skutki, panuje powszechna zgoda co do tego, że wczesnorozwojowy stres w umiarkowanej formie jest potrzebny dla polepszenia zarówno fizjologicznego jak i psychologicznego funkcjonowania zwierzęcia w życiu dorosłym. Wiadomo także, że określona dawka stymulacji dla jednego osobnika może być optymalna, podczas gdy dla innego może być zbyt intensywna. Wiadomo też, że zbyt silny lub długotrwały stres może zahamować rozwój.

Sposoby stymulacji szczeniąt
By polepszyć odporność i funkcjonowanie psów używanych w wojsku, specjaliści amerykańskiej armii opracowali program wczesnorozwojowej stymulacji nazwany Bio Sensor (upubliczniony następnie jako program Super Dog). Opierając się na wynikach wielu badań, wojskowi specjaliści doszli do wniosku, że przeprowadzane w pierwszych tygodniach życia psa ćwiczenia stymulujące, pozostawiają istotne dla przyszłych możliwości i, co najważniejsze, trwałe skutki.
Wnikliwe obserwacje potwierdziły, że istnieje specyficzny okres między trzecim a szesnastym dniem życia szczenięcia, w którym neurologiczna stymulacja pozwala na osiągnięcie optymalnych rezultatów. W tym właśnie czasie - między 3 a 16 dniem życia - następuje gwałtowny rozwój układu nerwowego i dlatego w tym okresie pewne bodźce mają duży wpływ i szczególne znaczenie dla dalszego rozwoju.
Program Bio Sensor zaleca 5 prostych ćwiczeń stymulujących przeprowadzanych raz dziennie między 3 a 16 dniem życia szczeniąt. Serię ćwiczeń należy przeprowadzać po kolei z każdym szczeniakiem z osobna.

1.Stymulacja dotykowa między opuszkami palców.

Trzymając szczeniaczka na plecach w jednej dłoni, drugą ręką zaopatrzoną w patyczek z bawełną do czyszczenia uszu, delikatnie dotykamy opuszki palców każdej łapki psa i przestrzeni między opuszkami. Nie jest konieczne by szczeniak dawał sygnały, że czuje nasz dotyk. Czas stymulacji 3-5 sekund.
 

 2.Unoszenie głowy.

Trzymając szczeniaczka w dłoniach - jedną dłonią obejmujemy tułów, drugą podtrzymujemy pupę - zmieniamy jego pozycję tak by był skierowany głową go góry. Czas stymulacji 3-5 sekund.
   3.Opuszczanie głowy
Trzymając szczeniaczka pewnie obiema rękami odwracamy go "do góry nogami", tak, by jego głowa skierowana była pionowo w dół. Czas stymulacji 3-5 sekund.
 

 4.Pozycja grzbietowa.

Trzymając dalej szczeniaczka obracamy go poziomo na plecy, tak, że jego grzbiet spoczywa na naszych dłoniach, a nos skierowany jest do góry. Nie ma znaczenia jak zachowuje się szczeniak, nawet jeśli próbuje zasnąć. Czas stymulacji 3-5 sekund.
 

 5.Stymulacja termiczna.

Kładziemy szczenię łapkami w dół na wilgotny ręcznik, który wcześniej wkładamy do lodówki na co najmniej 5 minut. Nie powstrzymujemy szczeniaczka przed pełzaniem i poruszaniem się. Czas stymulacji 3-5 sekund.
 
 
Powyższe ćwiczenia pozwalają doświadczyć szczeniakowi stymulacji jakie w naturalnych warunkach nie mają miejsca w tak wczesnym okresie życia. Ich zadaniem jest wcześniejsze pobudzenie układu nerwowego, które skutkuje w przyszłości lepszymi osiągnięciami i szybszym rozwojem zwierzęcia. Wczesnorozwojowa neurologiczna stymulacja nie zastępuje rzecz jasna zabaw ze szczeniakami oraz doświadczeń socjalizacji tak z psami jak i z ludźmi.
Należy pamiętać, że serię ćwiczeń stymulujących wykonujemy tylko raz dziennie. Nie wolno też przedłużać czasu ich trwania, pamiętając, że nadmierna stymulacja może przynieść efekt przeciwny do oczekiwanego i poczynić więcej szkód niż korzyści.

Korzyści ze stymulacji
Zaobserwowano następujące korzyści jakie daje wczesnorozwojowa stymulacja neurologiczna:

  1. Poprawa funkcjonowania naczyń serca
  2. Wzmocnienie układu krążenia.
  3. Wzmocnienie gruczołów wydzielających adrenalinę.
  4. Zwiększona odporność na stres
  5. Większa odporność na choroby.

W testach uczenia się, poddane wczesnej stymulacji szczenięta okazały się bardziej aktywne i eksplorujące niż ich współbracia nie poddani stymulacji. W próbach rozwiązywania prostych problemów jak przejście przez labirynt nie stymulowane szczeniaki były niespokojne, krańcowo pobudzone i robiły więcej błędów. Szczenięta poddane stymulacji były bardziej spokojne, łatwiej i szybciej uczyły się przechodzić przez labirynt i nie wykazywały objawów stresu.

Socjalizacja i wzbogacanie
W kształtowaniu się i rozwoju każdego zwierzęcia istotną rolę odgrywają trzy rodzaje stymulujących oddziaływań jego środowiska - wczesnorozwojowa stymulacja neurologiczna, socjalizacja oraz wzbogacanie.
Zaobserwowano, że zarówno wczesna stymulacja neurologiczna jak i socjalizacja mają ograniczony czas, w którym zwierzę doświadczając bodźców rozwojowych może odnieść korzyść w postaci trwałych pozytywnych efektów w funkcjonowaniu w dorosłym życiu. Dla psów okres, w którym doświadczenie interakcji z innymi psami oraz człowiekiem skutkuje właściwym przystosowaniem do życia przypada na czas między 3 a 16 tygodniem życia. Wszelkie braki i zaniedbania w tym czasie interakcji młodego szczeniaka z innymi psami oraz człowiekiem skutkują trudnościami w przystosowaniu się do społecznego otoczenia i ograniczonymi możliwościami uczenia się nowych umiejętności i sytuacji.
Dotyczy to także szczeniąt izolowanych od rożnych bodźców i sytuacji jak zabawa z innymi psami, przebywanie w nowych miejscach, kontakt z różnymi ludźmi. Bardzo często zabiegani i zapracowani właściciele nie dostrzegają, że zostawione samo sobie szczenię cierpi z powodu nudy i samotności. Czasami skutki takich zaniedbań, oprócz wyżej opisanych, to także niechciane zachowania - gryzienie i niszczenie domowych sprzętów, kopanie czy inne formy nadpobudliwości.
Wzbogacanie doświadczeń to proces nie mający, jak wspomniane wyżej, ścisłych ram czasowych, jednak wiek do osiągnięcia dorosłości jest wiekiem, w którym pies powinien doświadczyć i nauczyć się możliwie wielu pozytywnych sytuacji.
O ile wczesną stymulację i socjalizację możemy porównać do przedszkola i podstawówki, wzbogacanie jest czymś w rodzaju psiego uniwersytetu.
Zetknięcie psa z możliwie wieloma sytuacjami jak jazda samochodem, środkami komunikacji publicznej, wizyty u znajomych, zostawanie w obcych miejscach, kontakt z dziećmi, jazda windą, udział w psich szkoleniach itp. połączone z możliwością swobodnej eksploracji otoczenia, daje skumulowany efekt w postaci zdolności przystosowania się do kolejnych nowych i niespotykanych zdarzeń. W rezultacie pies jest nie tylko spokojny i zrównoważony, ale też łatwiej podejmuje się trudnych zadań i łatwiej uczy się kolejnych umiejętności. Co więcej, staje się pewnym siebie otwartym i ciekawym świata towarzyszem naszego życia.

Andrzej Kinteh-Kłosiński

Na podstawie:
Carmen L.Bataglia - Early Neurological Stimulation
Dziękuję hodowli sznaucerów Dolina Rivendell Izy i Rafała Podolskich za umożliwienie zrobienia zdjęć.

Wybierz tematykę artykułów

Test kamizelek ThunderShirt

Zastosowanie kamizelki relaksującej ThunderShirt w terapii zachowania psów z problemami behawioralnymi Serwis informacji o kamizelkach ThunderShirt - kliknij TUTAJ Nie trzeba nikomu tłumaczyć, że obejmowanie i przytulanie jest ludzkim sposobem łagodzenia emocji smutku i strachu. Odruchowo przytulamy dzieci, k…

więcej

Nosologia stosowana

- Albo po co psu nos i jak używa go na codzień. Andrzej Kinteh-Kłosiński Jeśli nie pozwalasz swojemu psu węszyć na spacerach, wyobraź sobie, że chodzisz po ulicach w spawalniczych okularach, których nie możesz zdjąć nawet wtedy kiedy coś cię zainteresuje. Psi węch jest podstawowym zmysłem, którym twój czworonożny…

więcej

Obroże Elektryczne - O czy milczą ich producenci...

Dr Robert Falconer-Taylor, Centre of Applied Pet Ethology (COAPE) UK Tłumaczenie: Małgorzata Barnaś Nie zaprzeczamy, że niniejszy artykuł jest jednostronny – opowiadamy się w nim przeciwko stosowaniu obroży elektrycznych w szkoleniu psów. Co więcej, wszystkich twierdzących, że przedstawione tu informacje są zbyt…

więcej

Genomy współczesnych psów i wilków

  Genomy współczesnych psów i wilków dostarczają nowego wglądu w proces udomowienia The University of Chicago Medicine 16 stycznia 2014 Tłumaczenie: Andrzej Kłosiński, COAPE Polska   Według badań nad genomem współczesnych psów i wilków, psy i wilki wyewoluowały od wspólnego przodka między 9 …

więcej

Przywiązanie... Głos w sprawie polskich psów łańcuchowych

Andrzej Kłosiński Przywiązanie... Glos w sprawie polskich psów łańcuchowych Owczarek podhalański Bućko z bacówki w okolicach Niedzicy, mimo iż część dnia spędza przy budzie, pracuje, podobnie jak jego przodkowie, pilnując owiec i dobytku pasterzy. Moja znajoma opowiadała mi niedawno zasłyszaną w poczekalni gabi…

więcej

Okresy krytyczne rozwoju szczeniąt - różnice w rozwoju emocjonalnym szczeniąt różnych ras

 Tłumaczenie: Małgorzata Barnaś Rok 2015 można uznać za ważny dla zwierząt z kilku różnych powodów. Jednym z nich jest bezprecedensowy werdykt jednego z nowojorskich sędziów, wydany w kwietniu, w którym stwierdzono, że zgodnie z zasadą habeas corpus dwóm szympansom należy przyznać status „osób prawnych” (Be…

więcej

Niewinna krew - głos w sprawie listy psów uznanych za agresywne

Andrzej Kłosiński Niewinna krew - głos w sprawie listy psów uznanych za agresywne Śmierć dziewczynki, zagryzionej przez rottweilera dziadków, którzy pozostawili dziecko z psem w ogrodzie, przemknęła niedawno przez media jako wiadomość dnia, ustępując szybko miejsca kolejnym tragicznym lub sensacyjnym wydarzeniom.…

więcej

Pies współcześnie

PIES Dotychczasowy pogląd na udomowienie psa zakładający świadome działanie człowieka, który schwytawszy młode szczenięta wilka nauczył je współżyć i współpracować z człowiekiem dla jego dobra za sprawą podjętych w końcu lat 90-tych badań amerykańskich naukowców Raymonda i Lorny Coppingerów, odszedł do lamusa. …

więcej

Polo - gdy szczekanie staje się koszmarem

Andrzej KłosińskiPolo - gdy szczekanie staje się koszmarem Nasz niespełna roczny miniaturowy sznaucerek Polo jest bardzo szczekliwym i pobudliwym psem. Mamy z nim sporo kłopotów, bo każdego kto przychodzi do naszego mieszkania wita przeraźliwym, nieprzerwanym szczekaniem. Ostatnio zaczął nawet szczekać na odgłos prz…

więcej

Gdy para idzie w gwizdek

Andrzej Kłosiński Gdy para idzie w gwizdek..   Niszczą, szczekają, nie potrafią usiedzieć spokojnie na miejscu, boją się lub przeciwnie - są agresywne. Czasami tracą zainteresowanie światem i wycofują się. We wszystkich przypadkach niewątpliwie cierpią, a my wraz z nimi, jeśli jesteśmy bezradni wobec zach…

więcej

Feromonoterapia

Andrzej Kłosiński Feromonoterapia - kocie feromony policzkowe i psie feromony kojące   Odkryte pod koniec lat 50 feromony zwierzęce od kilku lat wykorzystuje się skutecznie w leczeniu zaburzeń zachowania naszych domowych zwierzaków - kotów i psów. Czym są feromony ? Feromony to specyficzne gatunkowo substan…

więcej

Agresywny Fidel

Andrzej Kłosiński Agresywny Fidel Nasz 3-letni mieszaniec wyżła Fidel nie tylko z wyglądu przypomina pewnego dyktatora. Na spacerach nie sprawia większych kłopotów. Co prawda nie jest ufny wobec obcych i nie lubi jak ktoś próbuje go pogłaskać, ale sam nie zaczepia ani ludzi, ani psów, chyba, że jest na smyczy, a inn…

więcej

Leo - zabawa w pociąg. Jak radzić sobie z problemem kopulowania ludzkich nóg

Andrzej Kłosiński Leo - zabawa w pociąg. Jak radzić sobie z problemem kopulowania ludzkich nóg Nasz półtoraroczny PON Leo od jakiegoś czasu wskakuje na ludzkie nogi i wykonuje ruchy kopulacyjne. Zdarza się to stosunkowo często, zwłaszcza gdy w domu dzieje się coś ekscytującego. Czasami trudno …

więcej

Nemo - gryzący szczeniak

Andrzej Kłosiński Nemo - gryzący szczeniak Kilka miesięcy temu, z myślą o naszych dzieciach, kupiliśmy szczeniaka Polskiego Owczarka Nizinnego. Specjalnie wybraliśmy tę rasę jako przyjazną i odpowiednią właśnie dla rodziny z dziećmi. Tymczasem nasz 5 miesięczny obecnie Nemo stał się agresywny wobec naszych dzieci 6-…

więcej

Kora demolka

Andrzej Kłosiński Kora demolka Mamy spory problem z naszą 14-miesięczną bokserką Korą. Od jakiegoś czasu zaczęła gryźć i niszczyć różne przedmioty, a ponieważ robi to podczas naszej nieobecności, nie możemy nic zrobić. Zaczęło się od kosza na śmieci, którego zawartość pogryziona w drobne kawałki zastawaliśmy na podł…

więcej

Depresja Astry

Andrzej Kłosiński Depresja Astry Od dłuższego czasu mamy niemiły i nasilający się problem z naszą kochaną 8-letnią suczką Astrą polegający na tym, że systematycznie i w ukryciu wylizuje swoje łapy. Doszło do tego, że wylizała sobie dwie brzydko wyglądające rany. Próbowaliśmy różnych sposobów - bandażowania łap, krzy…

więcej

Szalona Gina

Andrzej Kłosiński Szalona Gina Od dłuższego czasu mamy spore kłopoty z naszą półtoraroczną suczką Giną, mieszańcem pekińczyka, która jest bardzo nerwowa i szczekliwa. Największym problemem jest to, że oszczekuje i atakuje ludzi, zwłaszcza dzieci zarówno na spacerach jak i w naszym domu. Do tej pory radziliśmy sobie …

więcej

Etapy rozwoju psa

Andrzej Kłosiński Etapy rozwoju psa Podobnie jak w życiu człowieka, w życiu psa możemy wyróżnić etapy. Ich znajomość i respektowanie zasad rozwoju psiej psychiki pozwala na właściwe ułożenie relacji człowiek-pies już od chwili pojawienia się w domu małego i rozkosznego szczeniaczka. Etap noworodka - pierwsze 2 ty…

więcej

Nieufny Bari

Andrzej Kłosiński Nieufny Bari Od około pół roku mamy w domu przygarniętego ze schroniska średniej wielkości kundelka, który jest uroczym i bardzo przywiązanym do nas zwierzakiem nie sprawiającym większych kłopotów. Niestety nasz Bari ma jedną wadę, która jest dla nas bardzo uciążliwa - nie możemy nawet na krótki cz…

więcej

Ośmielanie Bony

Andrzej Kłosiński Ośmielanie Bony Moja suczka Bona jest bardzo lękliwa na spacerach. Każde wyjście poza teren posesji, na której mieszkamy, wiąże się z nieustanną czujnością i wypatrywaniem zagrożenia. Jeśli cokolwiek czy ktokolwiek pojawi się w zasięgu wzroku, Bona ucieka na sporą odległość i szczeka, a kiedy jest …

więcej

Lękliwa Ida

Andrzej Kłosiński Lękliwa Ida Mamy spory kłopot z naszą dziewięciomiesięczną suczką rasy Bergamasco, która od kilku miesięcy jest z nami. Jest bardzo zalękniona, boi się wszelkich hałasów i obcych osób. Nie sposób z nią wyjść na spacer, bo ciągle nerwowo rozgląda się wokół i boi się w…

więcej

Wybór psa

Andrzej Kłosiński Wybór psa W Polsce jest około 7 milionów psów. Jednak spora ich część spędza smutne, przywiązane do budy, życie, pełniąc rolę najtańszego systemu alarmowego. Tymczasem związek człowieka z psem poprzedzał wszelkie formy cywilizacji. Jako pierwsze z udomowionych zwierząt pies strzegł ludzkiego doby…

więcej

Oswajanie Alego

Andrzej Kłosiński Oswajanie Alego Tydzień temu adoptowaliśmy ze schroniska niewielkiego kundelka. Niestety, mimo, że robimy wszystko co w naszej mocy trudno nam wytrzymać z naszym nowym pupilem. Jest bardzo nerwowy, okropnie szczeka kiedy tylko dzieje się coś niespodziewanego w domu, na spacerach oszczekuje i atakuj…

więcej

Nanda - opowieść na Święta

Nanda - opowieść na Święta Za oknem pierwszy śnieg, na stole gorąca herbata, a historia mojego własnego psa pasuje jak ulał na bożonarodzeniową opowieść z morałem. Nanda, bo o niej będę pisał, jest samojedem z pierwszego miotu mojej hodowli. Urodziła się w małym miasteczku na Roztoczu, gdzie mieszkałem jakiś czas te…

więcej

Kennel Klatka dla psów

Kennel Klatka Kennel Klatka jest doskonałą pomocą w wychowaniu psa pod jednym wszak warunkiem - nigdy nie może być kojarzona z karą, jakimkolwiek negatywnym doświadczeniem i nie może być nadużywana. "...klatka to był super pomysl, choc właściwie jej nie uzywam, jeśli chodzi o zamykanie w niej psa. Jest otwarta a …

więcej

Adopcja psa

Andrzej Kłosiński Adopcja psa Decydując się na wzięcie bezdomnego psa ze schroniska lub w innych okolicznościach, trzeba pamiętać, że nie każdy pies będzie w stanie przystosować się do warunków jakie mu oferujemy, choćby w naszym, ludzkim mniemaniu były to warunki wręcz idealne. Wiadomo, na przykład, że psy młod…

więcej

Wybór szczeniaka

Andrzej Kłosiński Wybór szczeniaka Skąd wziąć psa ? Na pewno nie ma sensu szukanie najlepszego przyjaciela człowieka na bazarze, giełdzie, z pudełka czy bagażnika przed wystawą. Psy takie najczęściej rozmnaża się wyłącznie dla pieniędzy, oszczędzając na jedzeniu, zabiegach zdrowotnych (odrobaczanie, szczepienie…

więcej

Wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt

Andrzej Kinteh - Kłosiński Wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt Przez stulecia człowiek próbował udoskonalać zdolności i możliwości psa, tak by jak najlepiej przystosować jego zachowanie do swoich potrzeb i zmieniających się warunków życia. Podstawowym sposobem udoskonalania wyglądu, charakteru i zachowan…

więcej

Czy pies nas dominuje?

Andrzej Kłosiński Czy pies nas dominuje? Tak zwana "teoria dominacji" - użyteczna prawda czy szkodliwa fikcja?   "Nasz pies nie chce nas słuchać, bo kompletnie nas zdominował. Przychodzi na zawołanie kiedy chce, podobnie wykonuje nasze polecenia, chyba, że mamy pod ręką coś smacznego. Zdarza mu się warczeć …

więcej

Dziecko i pies

Andrzej Kłosiński   Dobry kontakt dziecka z psem wspomaga jego rozwój emocjonalny i społeczny. Uczy respektu, szacunku, wrażliwości i odpowiedzialności wobec zwierząt i ludzi. Terapeutyczny kontakt z psem wykorzystuje się także coraz powszechniej w leczeniu autyzmu, dziecięcego porażenia mózgowego oraz różnych…

więcej

Jak pies z psem

Andrzej Kłosiński Jak pies z psem -  Przygotowanie psa na pojawienia się nowego psa. Podstawą umiejętności dobrych relacji psa z innymi przedstawicielami jego gatunku jest właściwa socjalizacja szczeniaka z psami, dbałość o utrzymywanie kontaktów z psami kiedy szczeniak dorasta w nowym domu, nie popełnianie …

więcej